a. Khái niệm

       Cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế là cơ chế quản lý thuế trong đó các đối tượng nộp thuế tự giác căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh trong kê khai của mình và căn cứ vào những qui định của pháp luật tự xác định nghĩa vụ thuế của mình, kê khai, nộp thuế vào NSNN, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực, chính xác của việc kê khai trên cơ sở kiểm tra giám sát của cơ quan có thẩm quyền.

b. Đặc điểm

       + Cơ chế tự khai, tự nộp thuế là một phương thức quản lý thuế được xây dựng dựa trên nền tảng là sự tuân thủ tự nguyện của đối tượng nộp thuế, quản lý thuế dựa trên kỹ thuật quản lý rủi ro.

       + Cơ chế tự khai, tự nộp thuế đòi hỏi các tổ chức, cá nhân nộp thuế phải nâng cao trách nhiệm vì tờ khai là do tổ chức, cá nhân nộp thuế tự lập trên cơ sở sản xuất kinh doanh của mình và chính sách chế độ về thuế mà không cần có sự xác nhận của cơ quan thuế. Tổ chức, cá nhân nộp thuế phải chịu trách nhiệm về kết quả của việc tính thuế, kê khai thuế của mình trước pháp luật.

       + Cơ chế tự khai, tự nộp là cơ chế quản lý thuế hiện đại, hiệu quả được hầu hết các nước trên thế giới áp dụng, nó cho phép các cơ quan thuế phân bổ nguồn lực theo hướng chuyên môn hóa, chuyên sâu trong quản lý cải tiến các qui trình quản lý rõ ràng làm tăng sự minh bạch trong quản lý thuế, đồng thời giảm bớt chi phí quản lý, thuc đẩy cải cách hành chính thuế.

c. Điều kiện để chủ thể tự khai, tự tính, tự nộp thuế

Việc thực hiện cơ chế tự khai, tự nộp thuế đòi hỏi các điều kiện sau:

- Hệ thống luật thuế phải thực sự minh bạch, người dân có thể dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu chính sách thuế, tức là các luật thuế phải đơn giản, dễ hiểu, minh bạch, từng quy định trong các luật thuế phải được rõ ràng, không mơ hồ, không làm cho người dân muốn hiểu thế nào cũng được.

- Trình độ dân trí cao, sự hiểu biết và tuân thủ pháp luật của người dân tốt, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật đạt hiệu quả thiết thực bởi đối tượng nộp thuế là người trực tiếp tính toán số thuế phải nộp và đòi hỏi sự tự giác cao của đối tượng nộp thuế .

- Các cơ quan hành pháp phải có năng lực cao và phối hợp tốt với cơ quan thuế trong công tác quản lý hành chính do có một bộ phận không nhỏ người nộp thuế có ý thức chấp hành pháp luật chưa tốt.

- Các thủ tục về thuế phải đơn giản.

     - Cần có chế tài pháp luật đủ nghiêm để răn đe các hành vi phạm. Khi áp dụng mô hình quản lý thuế theo cơ chế tự khai, tự nộp thì các chế tài pháp luật nghiêm minh là rất cần thiết, rất quan trọng trong bối cánh khả năng lợi dụng sự cho phép tự giác của Nhà nước để trốn lậu thuế là khá cao, nhất là đối với nước ta- một nước có trình độ phát triển chưa cao về mọi mặt.

d. Sự cần thiết phải chuyển đổi theo cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế

       Việc chuyển đổi theo cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế trong tình hình hiện nay là rất cần thiết, có hiệu quả cao trong việc cải cách hành chính thuế, hiện đại hóa công tác quản lý thuế, phát huy tính tự chủ và ý thức tự giác thực hiện pháp luật về thuế của tổ chức và cá nhân nộp thuế. Việc áp dụng cơ chế này sẽ giúp giảm bớt áp lực cho cơ quan quản lý thuế không phải thực hiện việc tính thuế hay đi thu thuế mà sẽ giúp cơ quan thuế có thêm thời gian để tăng cường công tác thanh tra kiểm tra giám sát kịp thời phát hiện những sai sót, gian lận trong quá trình nộp thuế.

       Ngoài ra,việc chuyển đổi theo cơ chế này đã tăng các quyền đối với các tổ chức, cá nhân nộp thuế, chủ động trong việc khai, tính, nộp thuế, tăng cơ hội bảo vệ lợi ích cho chính mình. Đồng thời, giúp người nộp thuế thấy được sự khách quan trong việc khai, tính thuế, không đổ lỗi cho cơ quan thuế hay nhà nước tính sai thu sai. Việc chuyển sang cơ chế này phù hợp với xu thế cải cách quản lý hành chính của nhà nước theo hướng dân chủ, tôn trọng và phát huy tính tự giác, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật của người dân.

       Cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế giúp tạo điều kiện để sắp xếp lại bộ máy quản lý chuyên sâu theo chức năng, chuyên môn hóa tới từng cán bộ thuế. Như vậy thực hiện quản lý thuế theo cơ chế này là cần thiết, khách quan, phù hợp với xu thế thời đại, nhất là trong giai đoạn đất nước ta đang đẩy mạnh cải cách hành chính.

Kim Ngân (ST)

Công ty Luật TNHH quốc tế Hồng Thái và đồng nghiệp xin hân hạnh được mang đến cho quý khách hàng những dịch vụ tư vấn tốt nhất về các lĩnh vực như: