Khi ly hôn, vấn đề quan trọng đối với các cặp gia đình là quyền nuôi con. Theo quy định của Luật Hôn nhân gia đình hiện hành, con trên 36 tháng tuổi khi ly hôn thì bố hay mẹ nuôi? Cách thức để phân xử là như thế nào. Trong bài viết, chúng tôi xét đến những phương diện sau:
Thứ nhất: Nghĩa vụ của cha mẹ đối với con cái.
Đối với con cái dù là con nuôi hay con đẻ thì bố, mẹ đều có quyền ngang nhau trong việc chăm sóc nuôi dưỡng con, không phân biệt ai phần hơn cho đến khi con đã thành niên và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ nếu con mất năng lực hành vi dân sự thì bố, mự có nghĩa vụ đối với con cho đến khi con mất hoặc bố mẹ mất đi. Đó vừa là nghĩa vụ vừa là quyền lợi của bố, mẹ khi sinh thành ra con cái, một nghĩa vụ thiêng liêng và cao cả không ai muốn mất đi.
Trong thời kì hôn nhân hay bố mẹ ly hôn vẫn có quyền thỏa thuận về chăm sóc nuôi dưỡng con cái, trong trường hợp không thỏa thuận được thì hai bên có thể yêu cầu tòa án giải quyết về nghĩa vụ chăm sóc con. Khi có sự thay đổi trong mối quan hệ trong gia đình thì bố mẹ nên tự thỏa thuận và giải quyết một cách nhẹ nhàng về nghĩa vụ chăm sóc con cái, để tránh trường hợp ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ.
Thứ hai: Con trên ba tuổi sẽ thuộc về ai chăm sóc.
Trong cuộc sống hôn nhân của vợ chồng có nhiều nguyên nhân mà dẫn đến hai vợ chồng không thể tiếp tục cuộc sống chung với nhau để cùng nhau chăm sóc, nuôi dạy con cái mà dẫn đến vấn đề lôi nhau ra tòa để ly hôn, vậy khi bố mẹ không chung sống với nhau nữa thì con cái sẽ được giải quyết thế nào đặc biệt là con khi đã trên ba tuổi. Bởi độ tuổi này bố có quyền giành quyền trực tiếp để chăm sóc nuôi dưỡng con cái. Không giống như con dưới ba tuổi thì theo nguyên tắc sẽ là người mẹ có quyền trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng con cái nếu có điều kiện chăm sóc và con trên bảy tuổi thì sẽ theo ý kiến của con.
Khi vợ chồng ly hôn có quyền thỏa thuận về vấn đề người trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng sau khi ly hôn mà không cần yêu cầu Tòa án phân chia, xác định. Tuy nhiên nếu vợ chồng không thỏa thuận được mà có tranh chấp về quyền trực tiếp nuôi con thì có thể yêu cầu Tòa án xác định.
Đối với trường hợp con trên ba tuổi đến dưới bảy tuổi nếu có tranh chấp thì Tòa án sẽ xác định dựa trên cơ sở người có điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng con cái về mọi mặt cho con. Điều kiện về kinh tế, vật chất để chăm con, như thu nhập hàng tháng bao nhiêu? với thu nhập đó có đảm bảo cho việc phát triển cho con không. Ngoài ra thì Tòa án sẽ còn xem xét về thời gian chăm sóc nuôi dưỡng con, có phù hợp với việc đưa đón con đi học hay không, thời gian chăm sóc con có hay không?
Bên cạnh đó Tòa án sẽ còn xem xét đến yếu tố nơi cư trú để thực hiện việc chăm con có thuận lợi hay không, thuận lợi cho sự phát triển của con về môi trường sống, thuận lợi cho con học hành, vui chơi, giải trí của con. Một yếu tố không thể thiếu mà Tòa án họ vân xem xét đến đó là thái độ chăm sóc con cái của bố mẹ, có giành nhiều thời gian cho con hay không, có chơi với con, chia sẻ cùng con hay không.
Hành vi chăm sóc con, đới xử với con của bố mẹ, có tốt hay không, có quan tâm, chăm chút đến con hay không, không chỉ là yếu tố vật chất mà còn quan tâm đến tâm lý., cảm xúc của con.
Khi bố hoặc mẹ tổng hợp được những yếu tố đó thì Tòa án sẽ xẽ xem xét người trực tiếp nuôi dưỡng chăm sóc, con cái.
Thứ ba: Nghĩa vụ của bố, mẹ đối với con sau khi ly hôn.
Dù là bố mẹ đã ly hôn, không chung sống với nhau nữa những về nghĩa vụ chăm sóc con cái không vì thế mà mất đi, bố, mẹ vẫn phải có nghĩa vụ giáo dục, nuôi dưỡng con cái như trong thời kỳ hôn nhân, chăm sóc chúng đối với con chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự, không có khả năng lao động.
Đối với người được trực tiếp chăm sóc con cái thì sẽ phải thực hiện nghĩa vụ thường xuyên hỏi han, săn sóc, trò chuyện, tậm sự để hiểu được con, tâm tư nguyện vọng của con để tránh trường hợp tâm lý không tốt cho con khi phải thay đổi môi trường sống từ có cả bố cả mẹ mà sau ly hôn con chỉ được sống chúng với một trong hai người.
Ngoài ra người trục tiếp nuôi con sẽ phải luôn tạo điều kiện cho người không trực tiếp nuôi con được gần gũi với con, được thăm nom, gặp gỡ con, được chơi cùng con mà người trục tiếp nuôi con không có quyền ngăn cản.
Người không trực tiếp nuôi con thì phải có nghia vuj cấp dưỡng hàng tháng cho con, hỗ trợ người trực tiếp nuôi con để chăm sóc con. Nghĩa vụ cấp dưỡng có thể cấp dưỡng hàng tháng hay cấp dưỡng theo quý hay theo năm do bố, mẹ thỏa thuận với nhau, nghĩa vụ cấp dưỡng này được thực hiện cho đến khi con thành niên tức con đã đủ mười tám tuổi. Tuy nhiên nếu con bị mất năng lục hành vi dân sự thì người không trực tiếp nuôi con phải cấp dưỡng cả đời cho con.
Bên canh đó nếu người không trực tiếp nuôi con vì không được trực tiếp nuôi con mà có thái độ thù hằn, gây cản trở người trực tiếp nuôi con chăm sóc con cái, giáo dục con thì khi đó người trực tiếp nuôi con có thể yêu cầu Tòa án hạn chế đi quyền được thăm nom con của ngườ không trực tiếp nuôi con.
Thứ tư: Thay đổi người trực tiếp nuôi con.
Mặc dù đã có phán quyết của Tòa án cho người trực tiếp nuôi con, nhưng người trực tiếp nuôi con vẫn có thể thay đổi khi có những căn cứ cho rằng người trực tiếp nuôi con không có khả năng chăm sóc, nuôi dưỡng cũng như giáo dục con cái hoặc cha mẹ có thể thỏa thuận lại người trực tiếp nuôi con. Khi không thỏa thuận được thì có thể yêu cầu Tóa án xem xét lại người trực tiếp nuôi con dựa trên những căn cứ, cơ sở mà người không trực tiếp nuôi con đưa ra trước Tòa để chứng minh người hiện đang trực tiếp nuôi con đã không đáp ứng được sự phát triển của con, không chăm sóc tốt cho con.
Việc yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi không chỉ có bố hoặc mẹ cháu mà các cá nhân hay tổ chức khác, người thân thích với trẻ, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em và gia đình hoặc Hội liên hiệp phụ nữ cũng có thể yêu cầu khi thấy đối xử không tốt với trẻ, không chăm nom, nuôi dưỡng trẻ hay có hành vi bạo lực đối với trẻ em. Đối với trường hợp trẻ đã từ đủ bảy tuổi trở lên thì bên cạnh những yếu tố điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ thì còn xét theo nguyện vọng của trẻ, trẻ muốn ở với bố hay với mẹ thì Tòa án cũng như các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác sẽ tôn trọng ý kiến của trẻ.
Trên đây là các tư vấn pháp lý của Công ty Luật Hồng Thái. Rất mong sự tư vấn của chúng tôi có giá trị đối với xử lý các sư vụ của Quý khách.
